Eğitimin konusu insandır. Amacı ise insanı yetiştirmektir.
Hz. Peygamberin şu hadisi bizim rehberimiz olmalıdır. “Sizin en hayırlınız Kur’an’ı öğrenen ve öğretendir.”
I- Kur’an Öğretiminde Usul Ve Yöntemler
1- Harfleri isim ve resimlerle öğretmek
2- Harfleri tahtaya yazmak ve öğrencilere yazdırmak suretiyle öğretmek
3- Harfleri; öğretici ince kendi okuyacak ve öğrenciler muhakkak dikkatle takip edecek, öğrenciler tek tek okuyacak ve daha sonra gruplar halinde okuyacaklar.
4- Öğrencilere okutup bütün öğrencilerin dikkatini onun üzerine çekmeli.
5- Yanlış buldurma metodu kullanılmalı. Öğretici hatalı okuyarak (özellikle kelimelerde) yaptığı hataları öğrencilere sorup bulduracak.
6- Daha alfabede iken yapılan hatalar müdahale edilip düzeltilecek.
7- Bilgi öğrenciye az az, öğrenciyi bıktırmadan verilmelidir. Böylece hafızada daha iyi yer eder.
8- Az az verilen parçalar birbirine monte edilerek bütünlük sağlanmalıdır.
9- Öğretici harf, kelime ve ayetleri önce kendi düzgün telaffuz etmeli sonra öğrenci telaffuz etmeli. Seslerin doğru olarak kulağa dolması için bunların şart olduğu unutulmamalıdır. Kur’an bir fem-i muhsinden öğrenilmelidir ifadesi de bu maksatla söylenmiştir.
II- Kur’an Ezberleme Metotları (Hafızlık Metodu)
A- Hafızlık yapacak kişide bulunması ideal olan özellikleri.
1-Sürat: çabuk ezberleme:15 ile 2 saat arasında değişebilir. İdeal olan 1 saatin altında olmasıdır.
2- Sadakat: Doğru ezberleme:
3- Metanet: Uzun süsere çalışabilme ve ezberi koruyabilme.
4-Tedai: Kolay hatırlayabilme.
Kabiliyeti ve gerekli özellikleri taşımayanlara zorla yaptırılan ezberler çeşitli olumsuz sonuçlarla neticelenmektedir. Zorla yapılan ezberlerden dolayı çocuğun bedeni ve ruhi hastalıkları ortaya çıkabilir. Bu ezberler çabuk unutulabilir. Ve daha sonra bu şahıs Kur’an dan soğuya bilmekte hatta nefret bile edebilmektedir. Zorla tamamını ezberletmek yerine bazı surelerine ezberlenmesi yoluna gidilmelidir.
Kur’an ezberleme de takip edilen iki ana metot vardır. Parçadan bütüne ve bütün olarak ezberleme
A- Parçadan bütüne ezberleme: Bu da kendi arasında ikiye ayrılır.
1- Mekanik ezberleme: öğrencinin bir sayfayı baştan sona doğru parça parça ( ayet ayet, satır satır) ezberlemesidir. Bu şekil daha çabuk, daha kolay ve zaman kazandırıcıdır. Unutma çabuk olur. Hatırlamakta zorluk çekilir. Diyanet işleri başkanlığının benimsediği metot da budur. Bk. G-46/18,G-78/17.
2- Tahlili ezberleme: Sayfanın aşağıdan yukarıya doğru ezberleme metodudur. Bu metotla sayfa ortasından okumak ve hatırlamak daha kolayken bir önceki metot da sayfa başının hatırlamak daha kolaydır ve önceki metotla hafızlık yapan hep sayfa başını hatırlama ihtiyacı hisseder.
Bu metodun daha verimli olduğu söylenebilir. Hafıza daima aktiftir. Hafızada daha uzun süre ezber kalır ve daha kolay hatırlanır.
Her iki metotta da bütün parça bütün yolu takip edilmelidir.
B- Bütün olarak sayfayı ezberleme metodu: bu metot ülkemizde pek yaygın değildir.
1- Ezberlenecek sayfa birkaç defa düzgün bir şekilde yüzünden okunmalıdır. Türkçe mealinin de okunması tavsiye edilir.
2- Ezberlemenin en uygun zamanı seçilmelidir. Buda kuşluk vakti, öğle vakti ve oruçlu vakitlerdir.
3- Ezber yapılan yer önemlidir. İnsanın zihnini dağıtıcı ve yoğunlaşmayı (konsantresini) bozucu ortamlardan uzak olunmalıdır. Özellikle gece, yeşilliklerde, su kenarında ve yol kenarlarında yapılan ezberler verimli olmaz.
4- Yapılan ezber mutlaka birine dinletilmeli ve o haliyle terk edilmemelidir. Ertesi gün mutlaka tekrar edilmeli ve tekrar dinletilmelidir. Günlük yapılıp verilen dersler unutulmaya daha yatkındır.
5- Yapılan ezberlerin aralıklarla tekrarı sağlanmalıdır. Kur’an2ı ezberlemenin sevabının çokluğu kadar onun vebalinin de olduğu öğrencilere kavratılmalıdır.
6- Yapılan ezberler hocaya dinletilmeden bir arkadaşına dinletmesi sağlanmalıdır.
7- Ezberler daha ziyade günün ilk saatlerinde dinlenmelidir.
8- Öğrenci kabiliyeti kadar zorlanmalıdır. Hafızlık yapmaya kabiliyetli olanlar hafız yapılmalıdır. Kabiliyeti olmayanlar buna zorlanmamalıdır.
9- Hafızlık yapana bir veya iki haftada bir gün izin verilmelidir.
10- Öğrencide yorulma, bıkma ve sağlığında bozulma görülürse bir müddet ara verilmelidir.
11- Radyo,TV, teyp, video ve CD gibi teknolojik imkanlardan yararlanma yoluna gidilmelidir.
Öğrencilere ne şekilde ezber yapacakları ve takip etmeleri gereken metotlar mutlaka sessiz bir yerde verilmelidir. Zaman kaybını önlemek ve verimi artırmak için planlı çalışmanın ve ezberleri genelde aynı saatte yapmanın önemi vurgulanıp hatırlatılmalıdır. Başarısızlıklarda metotsuz çalışmanın faktörü olduğu belirtilmeli. Ümitsizliğe düşmeleri önlenmeli ve metotların çeşitliliğinden hareketle gerektiğinde metod değiştirme yoluna gidilmelidir.
Hafızlık yapan öğrencilere önem vermek, onları taltif ve teşvik etmek, zaman zaman uygun hediyeler vermek onların moral ve motivasyonunu artıracak ve ezberlerini daha kolay yampalarını sağlayacaktır.
III- Kur’an’ı Yüzünden Okuma Teknikleri
1- Eğitimin yerleşip gelişmesinde acele edilememeli ve öfkeden kaçınılmalıdır. Sabır ve hoşgörü esas olmalıdır. Şöyle bir söz vardır. Bir yıl sonra verim almak istiyorsan buğday ek, on yıl sonra verim almak istiyorsan meyve ek, elli yıl sonra verim almak istiyorsan inan ek ( yetiştir)
2- Suçluya değil suça tepki gösterilmelidir.
3- Eğitim sevgiye dayanmalıdır. Çünkü sevgiyle verilen eğitim daha verimli ve yararlıdır.
4- Tehdit ve aşırı tepkiden kaçınılmalıdır. Çünkü aşırı tehdit nefret uyandırmaya başlar.
5- Sınıfta kaç talebe olursa olsun ders boyunca tüm talebelerin dersle meşguliyeti sağlanmalıdır.
6- Yüzünden okurken özellikle daha önce ezberlemiş olduğu surelerden başlayıp, bunlar üzerinde tashih-i huruf yapmalıdır.
7- Yüzünden okuma on beş dakikayı geçmemelidir.
IV- Öğreticinin Tutum Ve Tavırları
1- Derse hazır olarak gelecek
a- Fiziki hazırlık (bedeni)
b- Ruhi hazırlık (öğretme pozizyon ve halet-i ruhiyesine hazır olmalı)
2- Öğreticinin tavrı çok önemlidir. Hâkimiyet, şefkat, sevgi ve saygı olacak. Fakat aşırı olmayacak. Çok sertlik ve çok yumuşaklık arasında olmalıdır.
3- Eğitimde mükâfat cezadan daha önde geldiği bilinerek davranılmalıdır. Kur’an’da müjde ikabdan, mükâfat cezadan daha önce zikredilmiştir.
4- Öğretmen mutedil olmalıdır. Öğrencinin heyecanını gidermelidir.
5- Haz ve sıkıntı duyguları dikkate alınmalıdır. Haz veren şeye yaklaşılırken sıkıntı veren şeylerden uzaklaşıldığı bilinmelidir. Bunun için öğrencilerin öğrenilen şeylerden ve öğrenme şekillerinden zevk almaları sağlanmalıdır.
6- Mümkün mertebe öğrencinin duyu organlarına hitap edilmelidir. Ne kadar duyu organlarına hitap edersen o kadar başarılı olursun. Çünkü öğrenmenin %75 i göz, %13 ü kulak, %4 ü dokunma ve diğerleri şeklinde etkilidir.
7- Öğrenciler arasında denge gözetilmelidir. Öğrencilere eşit davranma ve eşit şekilde ilgilenme sağlanmalıdır. Sadece bazı öğrencilerle ilgilenilmemeli. Herkesin kabiliyetine göre eşit şekilde ilerlemesi sağlanmalıdır. Çünkü bazı öğrenciler hızlı öğrenir bazıları yavaş öğrenir.
8- Öğrencilere düşünmeyi öğretme gaye edinilmelidir. Balık tutup verme yerine balık tutmasını öğretmelidir.
9- Tekrar önemlidir. Bir bilginin unutulmaması için unutulmayacak kadar tekrar edilmesi gerekir.
10- Dersin daha önce anlatılanlarla bağlantısı kurulmaya çalışılmalıdır. Dersin başında bir evvelki konuya, dersin sonunda da bir sonraki dersin konusuna atıfta bulunulmalıdır.
V- Eğitimde Karşılaşılan Zorluklar
1- İnsanların daima kendi yaptığını beğenmesi
2- Şehvet, gurur ve kibir gibi duyguların insanların fıtratında olması
